11 marca 2021 w Zespole Szkół Technicznych w Janowie Lubelskim odbyło się szkolenie pt.: „Przeciwdziałanie wykluczeniu młodzieży poprzez wsparcie w budowaniu właściwych postaw i wartości w środowisku szkolnym i rówieśniczym.” W szkoleniu wzięło udział ponad 50 nauczycieli. Przez 2 godziny rozmawialiśmy jakie elementy powodują wykluczenie społeczne i co z dorastającym dzieckiem robi ta sytuacja, w której wykluczenie blokuje możliwość pełnienia ról społecznych. Podczas wykładu zwracałem uwagę na „subtelności” wykluczeń społecznych i na to jak różnie postrzegają wykluczenie młodzi ludzie od rodziców i nauczycieli. Ta niekiedy subtelna różnica (ponieważ młodzież wykluczenie traktuje też w kategoriach emocjonalnych) niekiedy niezauważalna dla dorosłych i opiekunów powoduje, że nie widzimy potrzeby reagowania i przeciwdziałania takim sytuacjom.
W codziennych rozmowach wielokrotnie podejmujemy próbę przekonywania innych. Przekonujemy do własnego zdania, poglądu, konkretnego zachowania czy wyboru. Sposób w jaki to robimy wpływa krótkoterminowo na efekt jaki osiągamy, jak również długoterminowo na nasze relacje. W dyskusjach warto mieć na uwadze obie perspektywy. Trudno bowiem oceniać w kategoriach zwycięstwa sytuację, kiedy przekonaliśmy naszą koleżankę/kolegę do pójścia na film na którym nam zależało, przy jednoczesnym niezadowoleniu i poczuciu przymusu drugiej strony. Jest to równie istotne z drugiej perspektywy. Odpuszczanie w każdej sytuacji naszych osobistych przekonań, wartości czy nawet zwykłych preferencji takich jak gatunek filmowy, może po prostu odbierać nam radość z życia. Dlatego umiejętność argumentowania swoich racji, przy jednoczesnym szacunku do drugiej strony i trosce o relacje spełnia Arystotelesową zasadę złotego środka.
Poniżej przedstawiamy kilka prostych ćwiczeń, które przygotowali Katarzyna i Piotr Leszczyńscy a które dotyczą modelu komunikacji opartej na porozumieniu bez przemocy.
Punktem wyjścia do tego spotkania było pytanie „Z jakimi zrachowaniami słowami czy postawami jest mi szczególnie trudno?”. Uczestnicy odpowiadali anonimowo, co zaowocowało szczerością… i kilkoma bolesnymi odpowiedziami. Jak zauważyła prowadząca, większość udzielonych odp. miała charakter oceniający, co wskazuje wyraźnie, z czym mamy problem w społeczeństwie.
Gottman Instytut od 40 lat zajmuje się badaniem małżeństw. Sprawdza, co powoduje, że ludzie są ze sobą szczęśliwi i co sprawia, że pary się rozpadają. Dr John Gottman ustalił, że małżeństwa, które przetrwają to małżeństwa, które aktualizują wzajemnie mapę świata partnera, czyli wiedzę na temat tego, co jest dla partnera/partnerki ważne, jakie ma potrzeby, przekonania, lęki. Chodzi tutaj o wiedzę opartą na rozmowie i słuchaniu, a nie tylko na wyobrażeniach. Co więcej, ma być to wiedza aktualna – bo każde ważne wydarzenie w naszym życiu nas zmienia. Może poznałaś swojego męża, gdy był imprezującym studentem, a teraz jest odpowiedzialnym ojcem? Może Twoja partnerka ma inne wartości, odkąd została mamą? Często wypowiadany podczas kłótni tekst „Nie poznaję Cię” jest tak naprawdę zarzutem dla samych siebie – zarzutem o to, że przestaliśmy być ciekawi partnera, że przestaliśmy go słuchać i znać takim, jakim teraz jest. Czasem wydaje nam się, że świetnie znamy drugą stronę, bo mamy swoje wyobrażenia na jej temat. Tymczasem rzadko weryfikujemy te wyobrażenia i sprawdzamy, jak jest naprawdę. Dlatego dziś zapraszam, żebyście usiedli z partnerem/partnerką i zaczęli tworzyć nową, uaktualnioną mapę. To niezwykle ważne, by być na bieżąco z tym, co myśli, czuje i lubi najbliższa osoba.
