Ewaluacja to refleksja nad własną pracą pedagogiczną. Autoewaluacja – samoocena - to celowe i systematyczne zbieranie informacji o przebiegu i efektach własnej pracy. Prowadzona w sposób systemowy jest punktem wyjścia i podstawą planowania pracy i własnego rozwoju. Lepsza jakościowo praca nauczycieli ma być uzyskiwana właśnie systematyczną refleksją i wnioskami, formułowanymi przez nich samych. Może być także oceną pracy zespołowej, jeśli podejmą ją wszyscy członkowie zespołu, albo oceną własnego zaangażowania w pracę zespołu. Badanie efektywności własnej pracy sprzyja refleksyjności pojedynczych nauczycieli, którzy wykorzystują uzyskiwane spostrzeżenia do wprowadzania zmian w swojej pracy, ale także do inspirowania innych nauczycieli. Służy głębszemu rozumieniu procesów edukacyjnych, postrzeganiu ucznia jako najważniejszego w nich podmiotu.
Charakterystyczne dla autoewaluacji jest to, że nauczyciel sam ustala cele i zasady przeprowadzenia procesu ewaluacji własnej pracy, określa kryteria sukcesu, dobiera metody i techniki, samodzielnie analizuje uzyskane informacje. To on decyduje w jakim zakresie wykorzysta zgromadzone informacje do wprowadzenia zmian i poprawy konkretnej sytuacji w swojej pracy w klasie, w szkole, we współpracy z nauczycielami, czy też w kontaktach z rodzicami. Mając wiedzę w jakim obszarze swoich działań osiąga niezadawalające efekty, ma możliwość zidentyfikowania problemów i przyczyn niższych wyników, poszukiwania sposobów ich rozwiązania, stawiania sobie nowych celów w planie rozwoju zawodowego i osobistego. Co może być przedmiotem ewaluacji pracy własnej nauczyciela? Wybór obszaru badania do autoewaluacji pozostaje w decyzji samego nauczyciela. Mogą to być wszystkie działania na rzecz ucznia, rodziców, szkoły, środowiska, własnego rozwoju. Nauczyciel sam zdecyduje czego refleksja będzie dotyczyła, co wymaga z jego strony głębszego przeanalizowania, jakich informacji poszukuje i do czego je wykorzysta. Oto przykładowe obszary:
ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia, koncepcja i zasady oceniania, wpływ motywującego oceniania na efekty w pracy z uczniem,
motywowanie uczniów do nauki, ich aktywizacji w proces lekcyjny,
stosowane metody nauczania, przy czym badanie tych metod ma prowadzić do refleksji związanej z ich skutecznością w kontekście osiągnięć uczniów oraz ich motywacji do nauki,
atrakcyjność zajęć, nowatorskie rozwiązania edukacyjne, stosowane środki dydaktyczne i ich wpływ na wyniki uczniów,
dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości rozwojowych uczniów, działania dotyczące pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych,
efekty pracy dydaktycznej, wychowawczej, profilaktycznej
atmosfera w klasie, komunikacja i relacje z uczniami, rodzicami,
własny rozwój i doskonalenie zawodowe,
realizacja podstawy programowej, trafność doboru programu nauczania, podręczników.
Ewaluacja pracy własnej to osobista refleksja nauczyciela nad badanym obszarem, jednak bardzo ważnym wsparciem jest współpraca nauczycieli, wymiana doświadczeń i uczenie się od siebie nawzajem. Służą temu m.in.: samokształceniowe spotkania nauczycieli i współpraca w ramach zespołów przedmiotowych, zadaniowych, dzielenie się wiedzą i umiejętnościami, wspólne rozwiązywanie problemów edukacyjnych, planowanie działań, lekcje koleżeńskie, prezentowanie i upowszechnianie ciekawych rozwiązań dydaktycznych i wychowawczych, opracowywanie narzędzi badawczych, prowadzenie badań i analizowanie uzyskanych wyników. W dalszej kolejności przedmiotem spotkania była prezentacja i omówienie przykładowych narzędzi służących autoewaluacji pracy nauczyciela w tym ewaluacji lekcji.
Podsumowanie:
W toku autoewaluacji nauczyciel występuje w roli badacza własnej pracy, sam pozyskuje informacje o jej jakości i efektach, identyfikuje problemy, wie które obszary wymagają zmiany i doskonalenia, jakie popełnia błędy i poszukuje sposobów ich eliminacji.
Autoewaluacja pozwala na refleksyjne podejście do wykonywanej pracy, przyglądanie się jej i formułowanie wniosków sprzyja rozwojowi kompetencji nauczyciela, wzbogacaniu jego warsztatu pracy, pozyskiwaniu nowej wiedzy i umiejętności, co w efekcie przekłada się na jakość pracy z uczniem i przyczynia się do kształtowania pożądanych postaw uczniów wobec uczenia się, a tym samym na wyższe efekty.
Bibliografia:
Mazurkiewicz G., Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym: autonomia, Kraków 2011, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mizerek H., Efektywna autoewaluacja w szkole – jak ją sensownie zaprojektować i przeprowadzić? [w] Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym: autonomia, Kraków 2011, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kołodziejczyk Joanna, Kołodziejczyk Jakub, Ewaluacja własnej pracy nauczycieli, obszary, rozumienie, współpraca, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tołwińska-Królikowska E. Autoewaluacja w szkole, Wydawnictwo CODN, Warszawa 2010.
.
Autor:Lidia Głowacka -nauczyciel dyplomowany, polonista, pedagog, dyrektor szkoły, wieloletni pracownik nadzoru pedagogicznego Małopolskiego Kuratorium Oświaty (2001-2015); autor licznych szkoleń z zakresu ewaluacji pracy szkoły, nadzoru pedagogicznego, współpracy zagranicznej szkół, wychowania i profilaktyki, planowania i organizacji pracy szkoły; doradca w zakresie kształtowania kompetencji kluczowych, trener wspomagania, koordynator sieci współpracy dyrektorów szkół i przedszkoli przy Powiatowym Centrum Edukacji w Brzesku;
---
Projekt współfinansowany ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości
